Görünmeyen Salgın: Cinsel Sağlık Alarm Veriyor

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar Avrupa’da hızla artıyor! Sağlık uzmanları uyarıyor: Bu artışın önüne geçmek için ne yapılmalı?

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) raporlarına göre Avrupa ülkelerinde cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE) artışı hız kesmiyor. ECDC’nin son raporu, bu enfeksiyonların sağlık üzerindeki endişe verici etkilerini ortaya koyuyor. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, damgalanma, kısırlık, kanser ve gebelik komplikasyonları gibi ciddi sorunlara yol açabiliyor ve doğrudan cinsel ve üreme sağlığını etkiliyor.

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde doğrulanmış gonore (bel soğukluğu) vakalarında 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 31‘lik bir artış görüldü. 2014 yılından bu yana ise artış yüzde 321 seviyelerine ulaştı. 2023’te 100 bin gonore vakası bildirildi. En büyük artış ise 20-24 yaş arasındaki kadınlarda gerçekleşti ve bu yaş grubundaki kadınlarda artış oranı yüzde 46 oldu. Erkeklerle seks yapan erkekler ise gonore vakalarının yüzde 58‘ini oluşturdu. Gonore, hem kadınlarda hem de erkeklerde üreme sağlığında sorunlar ve kısırlık gibi ciddi sonuçlara yol açabiliyor.

Avrupa’da Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Artıyor

Sifiliz (frengi) olgularının oranı, 2022’den itibaren yüzde 13 arttı. 2014’ten bu yana ise vaka sayısı iki katına çıktı. 2023’te 41 binin üzerinde sifiliz vakası bildirildi. Sifiliz, erkekler arasında daha yaygın ve her bir kadına karşılık yedi erkekte teşhis ediliyor. En yüksek oranlar 25-34 yaş arasındaki erkeklerde görülüyor ve olguların yüzde 72’si, erkeklerle seks yapan erkeklerden oluşuyor. Tedavi edilmeyen frengi, kalp ve sinir sistemi komplikasyonlarına yol açabiliyor, hamilelerde ise bebek için ciddi sağlık sorunları yaratabiliyor.

Klamidya enfeksiyonları ise 2022’de rekor düzeyde artarken, 2023’te yüzde 3 oranında bir düşüş gösterdi. Ancak 2014’ten bu yana yüzde 13 artış yaşandı. Klamidya, 2023’te Avrupa’da en sık bildirilen bakteriyel CYBE olmaya devam etti ve 2023’te AB ülkelerinde 230 binden fazla vaka kaydedildi. Hastalar arasında en yüksek oran 20-24 yaş arasındaki kadınlarda görülüyor.

ECDC yetkilileri, bu artışın bir kısmının CYBE testlerindeki artıştan kaynaklanabileceğini belirtse de, daha az prezervatif kullanımı ve daha fazla sayıda cinsel partnerin de bu artışta rol oynadığı ifade ediliyor. Ayrıca, gonoredeki antimikrobiyal direnç tehdidi de uzmanlar tarafından bir endişe kaynağı olarak vurgulanıyor. İlaca dirençli suşlar, mevcut tedavilerin etkinliğini olumsuz yönde etkileyerek tedavi süreçlerini zorlaştırıyor.

Farkındalık Eksikliği ve Toplumsal Engeller

Türkiye’de gonore, sifiliz, klamidya, HIV ve AIDS gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) artış gösteriyor. Ancak, bu vakalarla ilgili verilerin genellikle gerçek durumu yansıtmadığı belirtiliyor. Halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Ayşe Akın, CYBE’lerin doğasında tabu olan bir konu bulunduğunu vurguluyor ve sağlık kuruluşlarına başvuru konusundaki gecikmelerin bu artışı artırdığını belirtiyor. Ayrıca, bu vakaların kayıt bildirimleriyle ilgili de sorunlar yaşandığı ifade ediliyor. Kesin tanı için laboratuvar desteği gerektiği de unutulmamalı.

Akın, HIV/AIDS dahil tüm dünyada ve Türkiye’de CYBE’lerin artış eğiliminde olduğunu ve bunun temel faktörlerini toplumun cinsel davranışları, farkındalık eksiklikleri, bilgi eksiklikleri ve toplumsal bilinç olarak açıklıyor. Akın’ın açıklamalarına göre, çok eşlilik, erken yaşta cinsel aktivite, sağlık hizmetine erişim zorlukları, eşitsizlikler, koruyucu önlemlerin maliyeti ve damgalanma endişesi artışa neden olan etkenlerden bazıları. Ayrıca, CYBE’ler çoğu zaman belirti vermediği dönemde bile bulaşıcı olduklarından, hastalıkların yayılması hızlanıyor. İç göç ve dış göç gibi faktörler de bu sorunu derinleştiriyor.

CYBE’leri Önlemek İçin Neler Yapılmalı?

Prof. Dr. Ayşe Akın’a göre, CYBE (cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar) artışını durdurmak için yaşa uygun kapsamlı cinsel sağlık eğitimleri yaygın eğitim sisteminde yer almalı. Ayrıca, riskli cinsel davranışlardan kaçınılması, sağlıklı bireylerin düzenli sağlık kontrollerine gitmesi ve toplumda farkındalık ile sağlık okuryazarlığının artırılması büyük önem taşıyor.

Tek eşlilik, CYBE mücadelesinde önemli bir faktör olsa da tek başına yeterli değildir. Kadınlar, anatomik ve fizyolojik özellikleri nedeniyle, erkekler kadar risk altındadır. Toplumsal Cinsiyet faktörü de burada önemli rol oynar. Kadınların sosyal olarak güçsüz olması, cinsel ilişki sırasında CYBE kapma risklerini artırıyor.

Bazı CYBE’ler, plasenta yoluyla fetüse geçebilir, erken doğum, ölü doğum veya düşük gibi sonuçlara yol açabilir. HPV gibi bazı enfeksiyonlar ise, kadınlarda rahim ağzı kanseri gibi ciddi hastalıklara neden olabilir. HPV aşısı, bu enfeksiyonlardan korunmak için etkili bir yöntemken, Türkiye’de rutin bağışıklama programına dahil edilmemiştir.

Göz Ardı Edilen Tehlike

Tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarda (CYBE) da antibiyotik direnci giderek büyüyen bir sorun. Prof. Dr. Ayşe Akın, uygunsuz antibiyotik kullanımı nedeniyle kolayca tedavi edilebilen hastalıkların artık dirençli hale geldiğini belirtiyor.

Koruyucu sağlık hizmetleri, CYBE ile mücadelede hayati rol oynuyor. Ancak Türkiye’deki sistem, koruyucu sağlık anlayışını ikinci plana itiyor. Akın’a göre, “Hastalık odaklı, kırsal kesimi geri plana atan, birinci basamak hekimini yalnız bırakan ve performans puanlarıyla işleyen sistem, uluslararası temel sağlık ilkeleriyle uyumlu değil.”

CYBE Belirtileri:

• Cinsel organda anormal akıntı
• Yanma ya da ağrıyla idrar yapma
• Alt karın, bel, eklem ağrıları
• Üşüme, ateş, boğaz ağrısı
• Cinsel bölgede şişlik, kızarıklık, kaşıntı
• Cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı ve kanama
• Sık düşükler, ölü doğum
• Kısırlık

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlarda Korkutan Tablo: Her Gün 1 Milyon Yeni Vaka

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 15-49 yaş aralığında her gün 1 milyondan fazla kişi cinsel yolla bulaşan enfeksiyona (CYBE) yakalanıyor. Bu enfeksiyonların büyük kısmı belirti vermiyor, bu da teşhis ve tedaviyi zorlaştırıyor.

2020 yılı verileri, dünya genelinde bu yaş aralığında klamidya, bel soğukluğu, frengi ve trikomoniyazis olmak üzere 374 milyon yeni vaka bildirildiğini gösteriyor.

2022 tahminlerine göre, yaklaşık
• 8 milyon kişi frengi,
• 500 milyondan fazla kişi genital herpes,
• 1,1 milyon hamile kadın frengi taşıyor. Bu enfeksiyonlar nedeniyle 390 binden fazla doğum olumsuz etkileniyor.

Ayrıca, HPV enfeksiyonları her yıl 311 bin rahim ağzı kanseri ölümüne yol açıyor. (Diken)

Daha Fazla Haber Okumak İçin Tıklayın!