Vücut, Zamanı Tüketiyor!
Vücut, 37 trilyon hücreyle işlevini sürdürüyor ancak zamanla hücreler yenilenemiyor, bu da organ yetmezliği riskini beraberinde getiriyor.
İnsan vücudu, her biri sınırlı ömre sahip 37 trilyon hücreden oluşur. Bu hücreler organ işlevini sürdürmek için yenilenir, ancak zamanla veya hasar nedeniyle işlevsel hücre sayısı azalabilir ve organ yetmezliğine yol açabilir. Organ yenilenmesi, kök hücrelere dayalı bir bilimsel hedeftir, ancak kök hücrelerin sınırlı sayısı ve yavaş bölünmesi nedeniyle pratik bir çözüm sunmaz.
Bununla birlikte, bazı organlar, örneğin bademcikler, tekrar büyüyebilir. Bademciklerin yeniden büyümesinin nedeni, kısmi bademcik ameliyatıdır. Bu tür bir ameliyat daha hızlı iyileşme sağlar, ancak çocukların %6’sında tekrar büyüme görülebilir ve bu, daha sonra yeniden ameliyat gerektirebilir.
Dalak Rejenerasyonu: Trafik Kazası Sonrası Yeniden Doğan Organ
Çoğu kişi organ yenilenmesini karaciğerle ilişkilendirir çünkü karaciğerin %10’u bile tam işlevli bir organ olarak yeniden büyüyebilir. Kısmi karaciğer nakilleri de donörün karaciğerini yeniden büyütmesine olanak tanır. Ancak şaşırtıcı bir şekilde, dalak da kendini yenileyebilen organlardan biridir ve insanlar bazen farkına bile varmadan bu yenilenmeyi yaşayabilir.
Dalak, yüksek riskli bir organ olup genellikle trafik kazaları, spor yaralanmaları veya küçük kazalar sonucu yaralanır. Kan damarlarıyla dolu olan dalak, ince bir kapsülle çevrilidir ve bu kapsül yırtıldığında kanın dışarı sızmasına yol açabilir. Derhal tedavi edilmezse ölüm riski taşır. Bununla birlikte, dalağın küçük parçaları karında serbest kalıp, “splenozis” adı verilen bir süreçle yerleştiği bölgede yeni bir dalak dokusu oluşturabilir ve işlevsel hale gelebilir. Bu durum, dalağı çıkarılan kişilerde %66 oranında rejenerasyon görülmesine yol açabilir.
Sigara Bırakmak Organınızı Yeniden Yapılandırabilir
Son yıllarda akciğerlerimizin de rejeneratif kapasiteye sahip olduğu ortaya çıktı. Sigara ve diğer kirleticilerin oksijenin kana geçtiği alveolleri (küçük hava kesecikleri) tahrip ettiği iyi bilinmektedir . Sigarayı bırakmanın, tütün dumanındaki kansere neden olan kimyasallardan zarar görmeyen hücrelerin , hava yollarının bazı kısımlarının astarını sağlıklı hücrelerle yenilemesine ve yeniden doldurmasına yardımcı olduğu gösterilmiştir.
Bir akciğer çıkarıldığında, kalan akciğer vücudun dokularını desteklemek ve onlara yeterli oksijen ulaştığından emin olmak için uyum sağlamalıdır. Çalışmalar, kalan akciğerin daha fazla oksijen almak için daha büyük hale gelerek telafi etmek yerine, sahip olduğu alveol sayısını artırdığını göstermiştir.
Rejenerasyonun İki Önemli Örneği
Cilt, vücudun en büyük organı olarak, suyu içerde tutarken mikropları dışarıda tutmak için çeşitli bariyer işlevleri görür. Yaklaşık 2 m² yüzey alanına sahip cilt, her gün 500 milyon hücre kaybeder ve bunların yenilenmesi gerekir. Bu, günde 2 gram hücre kaybına karşılık gelir.
Rejenerasyon, yalnızca ciltle sınırlı değildir. Kadınların adet döngüsünün bir parçası olarak her 28 günde bir dökülen ve yaklaşık 450 döngü boyunca yeniden oluşan rahim içi endometriyal dokusu da aktif bir rejenerasyon örneğidir.
Vücudun Yenilenebilen Organları: Kemik Testis ve Böbrekler
Adet döngüsünün hangi aşamasında olunduğuna bağlı olarak rahim içi endometriyal dokunun kalınlığı 0,5 ile 18 mm arasında değişir. Döllenmiş yumurtanın tutunması durumunda, kaybolan işlevsel hücreler de bu kalınlığı etkiler.
Erkek genital organları da yenilenebilir. Vazektomi sırasında, spermin testislerden dışarı çıkması engellenir. Ancak, kesilen vas deferens kanalları, yenilenme gösterip yeniden bağlanabilir. Bu, beklenmedik gebeliklere yol açabilir.
Kemik de yenilenebilen bir dokudur. Kırılan kemikler 6-8 hafta içinde onarılır, ancak tam iyileşme süreci aylar hatta yıllar sürebilir. Yaş ve menopoz sonrası, kemik yenilenme süreci yavaşlar ve eski gücüne kavuşamayabilir.
Eşleşmiş organlar kaybolduğunda, kalan organın fonksiyonu artarak işlevini sürdürmeye devam edebilir. Örneğin, bir böbrek alındığında, kalan böbrek ekstra iş yükünü üstlenip büyür. (Adam Taylor, Profesör ve Klinik Anatomi Öğrenim Merkezi Direktörü, Lancaster Üniversitesi)
Daha Fazla Haber Okumak İçin Tıklayın!